Gezond leven, wat maakt toch dat we dat niet altijd doen? Hoe komt het dat je na dat eerste drankje het tweede niet kunt afslaan (en het derde en vierde…)
Hoe komt het dat je het niet kunt laten bij vier dropjes, maar dat gelijk die hele zak leeg moet? Of dat je toch weer te laat naar bed gaat, te lang achter Netflix blijft hangen, nagels bijt, te veel tijd doorbrengt op je mobiel?
Vreemd toch dat we zoveel dingen doen waar we achteraf misschien spijt van hebben omdat we eigenlijk iets anders van plan waren of omdat het niet gezond voor ons is. Als we dit toch al wisten, waarom doen we het dan?
Deels is er een fysieke verklaring voor. Bij fijne ervaringen wordt er dopamine vrijgelaten in de hersenen. De hersenen willen na die ervaring graag weer dopamine terugkrijgen om het fijne gevoel terug te krijgen.
In het geval van alcohol mindert de alcohol ook nog eens je remmingen. En nadat je alcohol is uitgewerkt, zak je vaak verder terug in een dip. Je ‘normale’ gevoelsniveau is dan namelijk ontregeld, wat nog meer behoefte geeft om weer dat fijne gevoel te krijgen, waardoor je weer opnieuw alcohol nodig hebt om je weer goed te voelen, enzovoort enzovoort. En in de loop van de tijd heb je steeds meer nodig om uit de dip te komen. Hoe dit exact werkt, kun je hier lezen.
Maar er is meer. Want we zijn immers meer dan alleen een biologisch systeem. We hebben ook bewustzijn. Dus weten we dat iets niet goed voor ons is. En toch doen we het.
Hoe verleidelijk is iets wat niet mag terwijl het wel kan. We weten dat we niet aan een korstje moeten krabben en toch gaan we door tot het weer bloedt.
Volgens Jan Geurtz – die De verslaving voorbij schreef – heeft het ook te maken met een gevoel van zelfafwijzing, dat ontstaat in de kinderjaren.
We hebben geleerd dat ‘je goed voelen’ komt van een ander. Dat wat een ander jou geeft. En we doen er vervolgens alles aan om ons niet meer zo zwak en hulpeloos te voelen als we ons in de eerste babyjaren hebben gevoeld, afhankelijk van de zorg van onze ouders. Vervolgens hebben we onszelf allemaal negatieve overtuigingen aangeleerd over wat er dan mis met ons is. We zijn een mislukkeling, dom, niet sterk, niet leuk, niet mooi of niet slank genoeg.
Kortom, we stellen onszelf teleur. En dat willen we niet voelen. Dus zoeken we verdoving. Even uit. Met als gevolg dat we zelf meer pijnlijke gevoelens veroorzaken. Die dan weer moeten worden verdoofd. Voor je het weet zit je in een vicieuze cirkel die verslaving heet.
Hoe kun je gezond(er) leven?
Gelukkig kan het anders. Als we niet wegvluchten voor negatieve gevoelens over onszelf, maar ze onder ogen durven zien. Als we inzien dat deze gedachtes alleen gebaseerd zijn op wat we onszelf hebben ingebeeld en wijs hebben gemaakt. Dat we al iets waren voordat we ons eigen imago creëerden. En dat we dat nog steeds zijn.
Dat maakt niet dat die zelfafwijzing ineens weg is, maar maakt wel meer ruimte vrij om van een afstandje te kijken naar jezelf en die gedachtes en dat imago. En om angst toe te laten, verdriet of boosheid als dat er is. Gevoelens komen en gaan en je kunt ze aan. Als je ze toe kunt laten, haal je spanning weg. Als je je eigen patronen leert te doorzien, kun je meer rust in jezelf vinden en kun je bouwen aan zelfcompassie, creativiteit en verbinding met jezelf en anderen. Natuurlijk is er niets mis met op de een of andere manier eens wat stoom afblazen. Maar je zult minder in destructief gedrag belanden als je je bewust bent wat je doet en je niet wegloopt van jouw gevoel. Omdat je voelt wat jouw behoefte is en wat goed voor jezelf zorgen jou oplevert. Dan is het ineens veel makkelijker om een gezonde keus te maken!
Wil jij graag beter in je vel zitten? Ik coach jou graag!
